Gigapixel fotografie wordt ingezet ter ondersteuning bij het vastleggen van archeologie. Het resultaat is een perfecte trueview met zeer sterke inzoom mogelijkheden. PelserHartman maakte laserscans en orthofoto’s van de archeologie van het Domplein in Utrecht. Fotograaf Marc Buma maakte een gigapixel foto opname. De opname wordt gebruikt voor het maken van orthofoto’s en een viewer die we in scanwereld kennen als een trueview. Binnenkort volgt een artikel over de vergelijking tussen de twee soorten orthofoto’s. Deze pagina gaat over de gigapixel-techniek van Marc Buma.

Bumos Panography

Bumos maakt gigapixel panorama’s en trueview voor archeologie

Bij verschillende archeologische projecten in de provincie Utrecht is gigapixel fotografie ingezet ter ondersteuning van het archeologisch onderzoek. Hierbij worden panoramafoto’s gemaakt met een bijzonder hoge resolutie. Digitale foto’s hebben over het algemeen een beeldresolutie van tussen de 10 en de 16 miljoen beeldpunten (pixels). Gigapixel panorama’s hebben honderd (of meer) keer zoveel beeldpunten, waardoor op ieder punt in beeld ver ingezoomd kan worden om de details te bekijken.

Geen beperkingen zoals bij conventionele fotografie

Met het maken van een hoge resolutie 360graden foto’s worden beperkingen van conventionele fotografie opgeheven: door de combinatie van een groot blikveld met een groot zoombereik worden alle details in een scene vastgelegd. Bij conventionele fotografie is het niet mogelijk om achteraf nog onderdelen van een scene te bekijken die op het moment zelf niet zijn vastgelegd of waar niet in voldoende detail opnamen van gemaakt zijn.  Met gigapixel fotografie wordt een scene daarentegen duurzaam ontsloten: de scene kan zo worden vastgelegd dat deze later weer virtueel bezocht kan worden.

Enkele voorbeeldprojecten zijn hieronder weergegeven:

  • Romp van een middeleeuws schip, ontdekt tijdens de aanleg van een park in Vleuten

Vleuten

  • Rieten matten, opgegraven tijdens onderzoek aan de limes in Utrecht

vlechtwerk

  • Proefopgravingen tbv. Schatkamer II onder het Domplein te Utrecht

DompleinDomplein

Veel detailfoto’s door robotcamera

Voor het maken van een gigapixel panorama wordt gebruik gemaakt van een robotcamera die op systematische wijze enkele honderden foto’s van het onderwerp maakt. Iedere foto geeft een gedetailleerd beeld van een klein gedeelte  van het onderwerp.

Afhankelijk van de lichtomstandigheden en de gewenste beeldresolutie duurt het fotograferen van het panorama tussen de 15 en 120 minuten.  Voor het efficiënt in beeld brengen van grote locaties vanuit meerdere standpunten worden meestal meerdere robotcameras tegelijk ingezet.

Robotkop

Na het afronden van de opnames worden de foto’s semi-automatisch gecombineerd tot een panorama met bijzonder hoge resolutie (0.5 tot meer dan 2 gigapixels). Het combineren van de losse foto’s tot een panorama kan meerdere uren in beslag nemen: in de meeste gevallen kunnen de panorama’s de volgende dag op een website geplaatst worden.

Doordat gebruik gemaakt wordt van meerdere foto’s kunnen in de uiteindelijke panorama’s optische fouten voorkomen: daar waar de randen van de originele foto’s zitten kunnen bewegende onderwerpen gedeeltelijk wegvallen of delen onscherp afgebeeld worden.  Ook is een klein deel van het vloeroppervlak niet zichtbaar. Dit is inherent aan het gebruikte proces.

Fout in de panoramaFout in de panorama

Het panorama kan in een website worden ingevoegd en worden bekeken met een speciaal hiervoor gemaakte viewer.  Door het grote aantal beeldpunten in het panorama is hier een speciale techniek voor nodig: Het totale panorama neemt namelijk enkele honderden megabytes aan schijfruimte in beslag.  Bij het bekijken van het panorama wordt alleen de benodigde informatie ingeladen:  Bij het bekijken van de totale scene wordt een lage resolutie weergave van de foto gebruikt gebruikt. Bij het inzoomen wordt een steeds kleiner deel van het panorama getoond in een steeds hogere resolutie. Zo wordt het beeld scherper als er ingezoomd wordt en hoeft niet het hele panorama ingeladen te worden voordat er gekeken kan worden.

Door de interactie van de kijker met het panorama zijn deze panorama’s ook bijzonder geschikt voor voorlichtingsdoeleinden. Hiermee kunnen moeilijk toegankelijke of tijdelijk toegankelijke locaties virtueel ontsloten worden via het internet en via apps voor mobiele telefoons en tablets.

Het beeldmateriaal kan ook dienen als basis voor interactieve presentaties: via onderstaande afbeelding is te zien hoe met een combinatie van panorama’s en computermodellen de geschiedenis van het stadhuis in Utrecht tot leven gewekt wordt. Met handmatig aangebrachte beeld en tekst annotaties worden voorbeelden gegeven van het bronmateriaal van de reconstructie.

Klik op de afbeelding om de interactieve presentatie te bekijken!

Stadhuis

Orthofoto laserscanner en project Domplein

Lees ook de pagina: Orthofoto maken met laserscanner

Lees ook de pagina: Orthofoto archeologie Domplein Utrecht